Từ Nhân dân mà ra, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua các chặng đường dấu tranh cách mạng, Công an nhân dân Việt Nam không ngừng trưởng thành, góp phân viết nên những trang sử vẻ vang của dân tộc trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước. Lực lượng An ninh chính trị nội bộ (sau đây gọi tắt là ANCTNB) ra đời và lớn lên cùng với bước trưởng thành của Công an nhân dân (CAND), từ một bộ phận nhỏ trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp đến nay đã lớn mạnh về mọi mặt từ Trung ương tới địa phương, thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an trong công tác bảo vệ nội bộ các cơ quan Đảng, Nhà nước Trung ương; các cơ quan tư pháp, xây dựng pháp luật, tổ chức chính trị – xã hội Trung ương; bảo đảm An ninh báo chí, xuất bản; An ninh y tế, giáo dục, khoa học xã hội; An ninh văn hóa, thể thao và lao động xã hội; An ninh bưu chính, viễn thông và công nghệ thông tin và quản lý nhà nước về bảo vệ bí mật nhà nước.
Qua 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng ANCTNB từ Trung ương đến các địa phương, các thế hệ nối tiếp nhau ra sức xây dựng, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, phát huy bản chất cách mạng và truyền thống vẻ vang của lực lượng An ninh nhân dân anh hùng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng Cộng sản và Nhân dân. Lực lượng ANCTNB đã đoàn kết, mưu trí, sáng tạo, vượt mọi khó khăn, thách thức, lập nên nhiều thành tích, chiến công xuất sắc trong sự nghiệp bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, giữ vững An ninh quốc gia, góp phần tô thắm lá cờ truyền thống anh hùng của Công an nhân dân Việt Nam.
Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã có những cán bộ làm nhiệm vụ bảo vệ Đảng, đến mùa Thu năm 1945 lịch sử, một bộ phận làm công tác bảo vệ ANCTNB đã ra đời, góp phần quan trọng vào công cuộc bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa non trẻ đứng vững trước sự chống phá điên cuồng của các thế lực thù địch, phản động.
Ngày 16/02/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh số 141 thành lập Thứ Bộ Công an, trong đó lực lượng Bảo vệ nội bộ là bộ phận thuộc Vụ Bảo vệ chính trị do đồng chí Ngô Ngọc Du làm Vụ trưởng.
Giữa năm 1956, theo yêu cầu nhiệm vụ, lực lượng bảo vệ nội bộ phát triển thành 4 phòng trực thuộc Vụ Bảo vệ chính trị do đồng chí Lê Quốc Thân làm Giám đốc gồm: Phòng Bảo vệ dân, chính, đảng Trung ương, Phòng Bảo vệ y tế, Phòng Bảo vệ giáo dục, Phòng Bảo vệ văn hoá nghệ thuật.
Ngày 10/5/1958, tại Tờ trình số 521-V8/1 của Bộ Công an, Ủy ban kiện toàn tổ chức Trung ương quyết định tách lực lượng Bảo vệ nội bộ ra khỏi Vụ Bảo vệ chính trị, thành lập Vụ Bảo vệ cơ quan do đồng chí Nguyễn Quang Việt làm Vụ trưởng. Đây là sự kiện đặc biệt mà đến nay các thế hệ cán bộ lực lượng ANCTNB luôn khắc ghi, từ đó ngày 10/5/1958 được lấy làm Ngày truyền thống của lực lượng ANCTNB.
Trước thực tiễn mỗi thời kỳ cách mạng, trải qua rất nhiều lần thay đổi mô hình, tổ chức với các tên gọi khác nhau như: Cục Bảo vệ nội bộ (1963); Cục Bảo vệ cơ quan và văn hoá (1967): Cục An ninh kinh tế, văn hoá tư tưởng (1981); Cục An ninh văn hoá tư tưởng (1983); Cục Bảo vệ nội bộ (1988); Cục Bảo vệ An ninh văn hoá tư tưởng (1990); Cục An ninh Chính trị nội bộ (2010); Cục An ninh thông tin, truyền thông (2010); Cục An ninh văn hóa, thông tin, truyền thông (2014).
Năm 2018, trước yêu cầu thực tiễn công tác của lực lượng Công an nhân dân, thực hiện Nghị định số 01/2018/NĐ-CP của Chính phủ, ngày 06/8/2018 Cục ANCTNB được thành lập trên cơ sở hợp nhất 02 Cục gồm: Cục ANCTNB và Cục An ninh văn hóa, thông tin, truyền thông. Tổ chức Cục gồm 09 phòng, gồm: Phòng Tham mưu; Phòng Chính trị, hậu cần; Phòng Bảo vệ nội bộ các cơ quan Đảng, Nhà nước, Trung ương; Phòng An ninh các cơ quan tư pháp, xây dựng pháp luật, tổ chức chính trị, xã hội Trung ương, Phòng An ninh báo chí, xuất bản; Phòng An ninh y tế, giáo dục, khoa học xã hội, khoa học công nghệ; Phòng An ninh văn hóa, thể thao và lao động xã hội; Phòng An ninh bưu chính, viễn thông và công nghệ thông tin; Phòng Quản lý nhà nước về bảo vệ Bí mật nhà nước, do đồng chí Thiếu tướng Nguyễn Khắc Khanh giữ chức vụ Cục trưởng. Tại Công an các địa phương thành lập Phòng An ninh chính trị nội bộ trực thuộc tỉnh, thành phố; từ đó đến nay, lực lượng ANCTNB được thống nhất từ Trung ương đến địa phương về thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANCTNB.
Theo đề cương tuyên truyền Cục An ninh chính trị nội bộ
(Còn nữa)
