Tìm hiểu nội dung về “Tội hủy hoại hoặc bị hư hỏng tài sản” tại Điều 178 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản được thực hiện do lỗi cố ý. Dưới hình thức cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội; thấy trước hậu quả của hành vi đó là tài sản của người khác bị hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản và mong muốn hậu quả xảy ra. Còn dưới hình thức cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức rõ hành của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra là tài sản của người khác bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng; tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

Hành vi hủy hoại tài sản của người khác  (là hành vi làm mất hoàn toàn giá trị sử dụng của tài sản của người khác) hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác  (là làm mất một phần giá trị sử dụng của tài sản của người khác) đây chính là mặt khách quan của tội phạm này.

Tại khoản 1 Điều 178 BLHS thì các hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản chỉ bị coi là phạm tội khi giá từ 02 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng hoặc giá trị tài sản trị giá dưới 02 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây: Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm; Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ; Tài sản là di vật, cổ vật. Như vậy, theo quy định tại khoản 1 Điều 178 BLHS thì có các trường hợp phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản sau đây:

+ Trường hợp thứ nhất, phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản do thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác có giá trị từ 02 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng. Đây là trường hợp người phạm tội một lần thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản có giá trị từ 02 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng. Theo quy định của BLHS, thì hành vi vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản sản có giá trị từ 02 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1 Điều 178 BLHS.

+ Trường hợp thứ hai, phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản do đã bị xử phạt hành chính về hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản mà còn vi phạm. Đây là trường hợp đã bị xử phạt hành chính về hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, nay lại có hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản có giá trị dưới 02 triệu đồng.

Phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản vì hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản là di vật, cổ vật. Đây là trường hợp hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản là các đối tượng nêu trên không phụ thuộc vào giá của tài sản đó. Trong đó,di vật là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học; cổ vật là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khhoa học và có từ một trăm năm tuổi trở lên.

+ Trường hợp thứ ba, phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản do đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Đây là trường hợp một người sau khi bị kết án về một trong các tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản , chưa được xóa an tích, nay lại thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  trị giá dưới 02 triệu đồng.

+ Trường hợp thứ tư, phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  do gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Đây là trường hợp thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  có giá trị dưới 02 triệu đồng nhưng gây ra ảnh hưởng xấu (rất xấu hoặc đặc biệt xấu) đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

+ Trường hợp thứ năm, phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  do tài sản bị chiếm đoạt là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ.

+ Trường hợp thứ sáu, Tài sản là di vật, cổ vật .

Các trường hợp phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  có giá trị dưới 02 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại một trong các điểm a, b, c, đ khoản 1 Điều luật này, tội phạm được coi là hoàn thành từ thời điểm thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  có giá trị dưới hai triệu đồng.

Chủ thể của tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  quy định tại tất cả các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 178 BLHS là người từ đủ 16 tuổi trở lên có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi có đủ năng lực trách nhiệm hình sự chỉ là chủ thể của tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản quy định tại các khoản 3 và 4 Điều 143 BLHS.

Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản được thực hiện do lỗi cố ý. Dưới hình thức cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội; thấy trước hậu quả của hành vi đó là tài sản của người khác bị hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản và mong muốn hậu quả xảy ra. Còn dưới hình thức cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức rõ hành của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra là tài sản của người khác bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng; tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

Điều 178 BLHS quy định bốn khung hình phạt đối với người phạm tội:

– Khung hình phạt quy định hình phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm áp dụng đối với người phạm tội không có tình tiết tăng nặng định khung hình phạt.

– Khung hình phạt quy định hình phạt tù từ 02 năm đến 07 năm áp dụng đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: Có tổ chức; Gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng; Tài sản là bảo vật quốc gia; Dùng chất nguy hiểm về cháy, nổ hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác; Để che dấu tội phạm khác; Vì lý do công vụ của người bị hại; Tái phạm nguy hiểm. Trong đó:

+ Dùng chất nổ, chất cháy phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  là trường hợp thực hiện các hành vi phạm tội nêu trên bằng chất nổ hoặc chất cháy. Chất nổ là chất có khả năng gây nên một phản ứng hóa học nhanh, mạnh, các loại thuốc nổ, dây nổ, dây cháy chậm, thuốc phóng v.v…Chất cháy là chất có đặc tính tự bốc cháy khi tiếp xúc với ô xi trong không khí, nước hoặc khi có tác động của các yếu tố khác và những chất dễ bị bốc cháy ở nhiệt độ cao, diêm tiêu, phốt pho, thuốc đạn…

Dùng thủ đoạn nguy hiểm khác phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản  là: sử dụng vũ khí, phương tiện nguy hiểm; sử dụng thuốc ngủ, thuốc mê với liều lượng có thể nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe của người đang quản lý, trông coi để thực hiện việc hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản được dễ dàng.

+ Để che giấu tội phạm khác là trường hợp hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản nhằm mục đích che dấu một tội phạm khác đã được thực hiện. Tài sản hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng có thể là những vật, tiền bạc có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội, bao gồm: vật, tiền bạc là công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội; vật, tiền bạc do phạm tội hoặc do mua bán, đổi chác những thứ ấy mà có; vật khác mang dấu vết của tội phạm mà người hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng nhằm mục đích che giấu.

+ Vì lý do công vụ của người bị hại là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản xuất phát từ việc người chủ sở hữu hoặc quản lý tài sản thực hiện công vụ của mình. Mục đích của việc hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản là để trả thù người sở hữu hoặc người quản lý tài sản.

+ Để hiểu thế nào là phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản có tổ chức, gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng, tài sản là bảo vật quốc gia, tái phạm nguy hiểm.

– Khung hình phạt quy định hình phạt tù từ 05 năm đến 10 năm áp dụng đối với người phạm tội gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ 200 triệu đồng đồng đến dưới 500 triệu đồng.

– Khung hình phạt quy định hình phạt tù từ 10 năm đến 20 năm áp dụng đối với người phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 500 triệu đồng trở lên.

– Khung hình phạt bổ sung, quy định hình phạt bổ sung là người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

So với quy định tại Điều 143 BLHS năm 2009, thì quy định tại Điều 178 BLHS năm 2015 có một số điểm mới sau đây:

– Về cấu thành tội phạm thì Điều 178 bỏ tình tiết “Gây hậu quả nghiêm trọng” là yếu tố cấu thành tội phạm; Bổ sung “di vật, cổ vật”, “tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ” là đối tượng tác động của tội phạm.

– Bỏ tình tiết “Gây hậu quả nghiêm trọng”,  “Gây hậu quả rất nghiêm trọng”, “Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng” tại khoản 2, 3 và 4.

– Về hình phạt thì bổ sung “hình phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng” và “hình phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm” tại khoản 1; quy định “phạt tù từ 05 năm đến 10 năm” thay cho phạt tù từ 07 năm đến 15 năm” tại khoản 3; quy định “phạt tù từ 10 năm đến 20 năm” thay cho “phạt tù từ 12 năm đến 20 năm” và bỏ hình phạt tù chung thân tại khoản 4 Điều 143 BLHS 1999.

Tiêu Dao